Ratusz w Rawie Mazowieckiej
Wzrost dochodów miejskich pozwolił na przystąpienie do realizacji projektu wybudowania w 1822 roku ratusza. Został on zlokalizowany w środku południowej połaci rynku, o czym zadecydowały czynniki ekonomiczne.
Projekt ratusza wykonał Bonifacy Witkowski. Budynek jest dwukondygnacyjny, położony na planie litery L, z fasadą od strony rynku i skrzydłem od dawnej ulicy Senatorskiej. Obszerna wnęka w frontowej części ratusza, wsparta została na dwóch, kolumnach o wysokości obu kondygnacji. Wynikało to z programu budowy ówczesnych ratuszy, w których z reguły znajdował się odwach.
Po obu stronach wnęki oraz na elewacji bocznej umieszczono podwójne pilastry oraz gzymsy kordonowe i wieńczące, także otwory okienne są ogzymsowane.
Budynek ratusza zakończono w 1824 roku. Był on jednak zasłonięty zabudowaniami stojącymi na placach nr 25 i 26 będących własnością Stanisława Górskiego.
Na osi portyku nad budynkiem umieszczona była pierwotnie wieża zegarowa. Później na dziesięciolecia znikła ona z ratusza, by powrócić przed kilkoma laty. Wówczas przeprowadzono również generalny remont budynku, a jego efekty możemy zobaczyć dziś.
Z okresem, w którym budowany był ratusz związana jest także inna historia o niezbyt uczciwym budowniczym.
W okresie Królestwa Kongresowego Rawa uległa znacznej przebudowie. Z tego okresu pochodzi park miejski, który powstał po uregulowaniu Rawki, wybudowano ratusz, wytyczono plac Piłsudskiego i Wolności, a także zastąpiono większość domów drewnianych murowanymi. Próbę zmiany wizerunku Rawy wykorzystały różne nieuczciwe osoby, które sprytnie przywłaszczyły sobie publiczne pieniądze.
Wielu osób nie było stać na zburzenie swych drewnianych domów i wybudowanie nowych murowanych budynków. Wiele takich nie przebudowanych domów znajdowało się przy głównych ulicach miasta, toteż dla stworzenia pozorów powstał projekt dobudowania murowanych elewacji frontowych do istniejących domów drewnianych. Projekty architektoniczne elewacji wykonał Witkowski. Są one piętrowe, sugerując wzdłużną frontową elewację budynku, przystawione do szczytu parterowych, drewnianych domów.
Ponieważ właściciele tych domów nie posiadali odpowiednich środków finansowych na realizację tego projektu, została przyznana im darowizna w łącznej sumie 6300zł. Część tej sumy została wpłacona do rąk budowniczego obwodowego L. Trautsolta, który przeprowadzał budowę.
W 1848 r. Prokuratoria Królestwa Polskiego po przeprowadzeniu śledztwa stwierdziła, że Trautsolt z otrzymanej sumy przywłaszczył sobie 1000 zł. Co więcej, nowo wybudowane fronty groziły runięciem i trzeba było je wzmocnić przez połączenie ich łękami ponad wjazdami na podwórka. Podobna sytuacja miała miejsce w Nowym Mieście, gdzie Trautsolt kierował budową szopy w magazynie solnym, która z powodu złej budowy wkrótce uległa dezolacji. Wtedy to kosztami remontu, które wynosiły 7010 zł obciążono Trautsolta.
Być może sumy uzyskane z nadużyć wykorzystał na zakup trzech placów położonych w centrum miasta (przy rynku nr 15, 16 i 122). Prawdopodobnie, Trautsolt wszedł w posiadanie tych gruntów wykorzystując swoje stanowisko, co było wyraźnym nadużyciem. Na zabudowę tych placów otrzymał on pożyczkę z kasy miejskiej w wysokości 2400 zł, jednak budowę rozpoczął tylko na dwóch położonych obok siebie placach i nigdy jej nie skończył. Przyczyną tego był prawdopodobnie brak środków.
Wykorzystano materiały: Wojciech Kalinowski, Stanisław Trawkowski “Przebudowa Rawy Mazowieckiej w okresie Kongresowego Królestwa Polskiego”, Ryszard Poradowski “Rawa Mazowiecka i okolice”.