Geneza świąt Wielkiej Nocy nie jest do końca jednoznaczna i poznana. Wiadomo jednak, że od czasów dawnych ludzie świętowali nadejście wiosny i żegnali zimę – tradycyjnymi obrządkami i symboliką.

PRZECZYTAJ o tradycjach wielkanocnych Ziemi Rawskiej TUTAJ>>>

Tańczono i śpiewano , czasem składano ofiary, ale zawsze radośnie i z nadzieją na lepsze plony.

Według tradycji sakralnych Wielkanoc wywodzi się z Judaizmu, gdzie wiosną świętowano Paschę, czyli wyjście Izraelitów z Egiptu i koniec niewoli.

W tradycji zachodniej. dominuje chrześcijańska droga celebrowania Świąt Wielkiej Nocy, do której i my jesteśmy wdrożeni przez Kościół Katolicki i dom rodzinny.

Obchodzony jest w ten sposób dzień zmartwychwstania Jezusa Chrystusa.

PRZECZYTAJ: Triduum Paschalne w rawskich parafiach. Wszystkie najważniejsze informacje dla wiernych. Święcenie pokarmów na stół wielkanocny w Rawie: kiedy, gdzie jak? SPRAWDŹ>>>

Terminy i tradycje Wielkanocne

Niedziela Palmowa – upamiętnia wjazd Jezusa do Jerozolimy. Małymi , własnoręcznie zrobionymi palemkami biczowano się wzajemnie po mszy. Z wyłączeniem biczowania zwyczaj robienia palemek trwa do dzisiaj . Na mszy święci się je , a przyniesione do domu mają przynosić szczęście i chronić domowników przed chorobami i złymi mocami.

Środa Popielcowa – czas pokuty i zbliżających się Świąt. Posypuje się głowę popiołem w celu przypomnienia, że jesteśmy tu tylko na chwilę.

Wielki Czwartek – trwający do dziś obrzęd obmywania stóp dwunastu wybranym mężczyznom – na pamiątkę Ostatniej Wieczerzy.

Wielki Piątek – to dzień wyciszenia, bez mszy świętej. Parafianie gromadzą się jednak w kościele, by modlić się w ważnych dla siebie intencjach. Odbywa się nocne czuwanie przy grobie Jezusa, przy którym trzymają wartę strażnicy.

Wielka Sobota – Wigilia Wielkanocy. W tym dniu zapala się wielką świecę, która pali się do końca świąt Wielkanocnych. Jest to również dzień święcenia pokarmów , w obrządku liturgicznym najważniejsza tradycja świąt Wielkanocnych.

Wielka Niedziela – dzień Zmartwychwstania Pańskiego, czyli według tradycji chrześcijańskiej zwycięstwo Chrystusa nad grzechem i śmiercią. W Polsce świętuje się ten dzień uroczystym, rodzinnym śniadaniem przy wspólnym stole , składaniem życzeń i dzieleniem się poświęconym w sobotę pokarmem. Potem są podawane tradycyjne potrawy jak jajka, , wędliny, wielkanocne baby i mazurki. Stoły ozdabia się świeżymi kwiatami i baziami.

Poniedziałek Wielkanocny – dominuje zwyczaj polewania się wodą, stąd nazwa ” lany poniedziałek”. Jest to dawny słowiański obyczaj śmigus-dyngus , który nawiązuje do pogańskich wierzeń o symbolicznym budzeniu się przyrody do życia i gotowości ziemi do wydawania plonów.

Czas trwania Wielkanocy – święta Wielkiej Nocy obchodzone są najwcześniej 22 marca , a najpóźniej 25 kwietnia. Chrześcijańska tradycja mówi, że Jezus został ukrzyżowany właśnie w okresie żydowskiego święta Paschy, a jest to termin zależny od faz księżyca i przypada zawsze tydzień po pierwszej wiosennej pełni. Cały okres wielkanocny trwa 50 dni i kończy się on tzw. dniem pięćdziesiątnicy.

Symbolika Świąt Wielkanocnych

Święta Wielkanocne kojarzą nam się przede wszystkim ze święconką , pisankami, zajączkami , mazurkami , baziami. Są jednak i inne symbole.

Śmigus-Dyngus – tradycja słowiańska polegająca dawniej na polewaniu wodą dziewcząt przez chłopców na szczęście i aby szybko wyszły za mąż. Dziś wszyscy polewają wszystkich, zapewne też na szczęście…

Pisanki Wielkanocne

Kluczowym symbolem jednak, z którym kojarzy nam się Wielkanoc jest jajko. Według legendy św. Magdalena przed odwiedzeniem grobu Chrystusa zakupiła jajka na posiłek . Okazało się , że po cudzie zmartwychwstania zmieniły one kolor na czerwony i dlatego na pamiątkę tego dnia ludzie malują je na różne kolory.

Baranek wielkanocny – ta symbolika związana jest bezpośrednio ze świętem Paschy, podczas którego składano zwierzę w ofierze, najczęściej baranki . Ze względu na swoje białe umaszczenie zwierzęta te były kojarzone z czystością i niewinnością. Dlatego do dziś wykonuje się baranki z masła lub z innego tworzywa. Tradycyjnie jednak najbardziej preferowane są białe.

Zajączek wielkanocny – symbol radości i budzenia się do życia po zimowym zastoju. Podobnie jak do św. Mikołaja można do zajączka napisać list z życzeniami i prośbą o prezenty. W Niemczech ma on nawet oficjalny adres korespondencyjny , na który wysyła się te listy.

Kartki wielkanocne – doskonała okazja , by obdarować rodzinę i przyjaciół jakimś ciepłym słowem, podzielić się radością wiosenną, życzyć wiosennej pogody ducha i optymizmu.

Wypieki Wielkanocne w Polsce i na świecie

Tradycyjne ciasta wielkanocne w Polsce to mazurki i baby.

W Wielkiej Brytanii wypieka się bułeczki z krzyżykiem ( hot cross buns), gorące drożdżowe bułki z mąki pszennej, rodzynkami i kandyzowaną pomarańczą. A że są to wielkanocne bułeczki na grzbiecie każdej wygniata się znak krzyża.

W Grecji piecze się drożdżowe świetliste kołacze (lambropsomo), do których oprócz mąki używa się m.in. jajek gotowanych na twardo, orzeszków pini i ziaren sezamu.

We Włoszech wypieka się tzw. włoskie gołębice (colomba pasquale), okrągły drożdżowy placek, gdzie dominują migdały.

W czeskich domach goszczą baranki biszkoptowe, drożdżowe bułeczki natarte miodem , ciasteczka posypane cukrem pudrem podobne do naszych faworków, króluje jednak słodkie ciasto (zwane mazancem).

W Niemczech spożywa się owocowe strucle , serniki, biały ser formowany w kształt jaj, bułki drożdżowe z rodzynkami, chleb orzechowy.

Rosyjskie panie domu przygotowują słodkie danie z twarogu i rodzynek (pasha) oraz półsłodki chleb wielkanocny (kulich) wypiekany z ciasta kvass.

Oprac. Barbara Kalinowska