Często słyszymy o jakiejś osobie, przypominamy sobie, że nawet ją kiedyś widzieliśmy, może nawet gdzieś blisko mieszka? Jednak tak naprawdę nic ważnego i nic więcej o tej osobie nie wiemy. A często są to ludzie , którzy zasłużyli się dla naszego miasta, wykonali kawał dobrej roboty dla mieszkańców, mieli niezwykłe życie – choć trudne , pełne trosk i wyrzeczeń. Wielu z nich już nie żyje, ale pamięć o nich trwa, o ich zasługach opowiadają krewni, przyjaciele.

Takim ludziom trzeba poświęcić więcej uwagi, o takich ludziach opowiadać, nieść przekaz o ich zaangażowaniu i pasji działania dla drugich. Dać im szacunek i uznanie.
Taką osobą jest pan Jan Judziński – krawiec rawski, który całe swoje życie zaangażował się w lokalny patriotyzm i walkę o wolność ojczyzny i rzetelne profesjonalne rzemieślnictwo.

Lata szkolne

Jan Judziński urodził się 25.03.1899 roku w Trębaczewie , gmina Sadkowice, powiat rawski. W wieku 7 lat rozpoczął naukę w 3-klasowej szkole podstawowej w Lubani , gdzie uczył się po rosyjsku. Jednak dziadek Jana, również Jan, mieszkający w Olszowej Woli , po kryjomu uczył swego wnuka czytać i pisać w ojczystym polskim języku.

Po zakończeniu nauki w Lubani uczęszczał do szkoły w Zdżarach i tę ukończył 28. 06.1914 r. W tym samym roku rozpoczął naukę krawiectwa w Zakładzie Rzemieślniczo-Wychowawczym pw. św. Józefa III Zgromadzenia Braci Sług Maryi Niepokalanej w Nowym Mieście. W roku 1915 ( rusza front wschodni pomiędzy Rosją i Niemcami), przerywa naukę i wraca do domu , do Olszowej Woli , gdzie osobiście naucza języka polskiego dzieci z okolic.

Wojsko – I Wojna światowa

Jesienią 1918 roku z kolegami wyjeżdża do Warszawy i wstępuje do wojska, bierze udział w rozbrajaniu Niemców i wraz z żołnierzami marszałka Piłsudskiego uczestniczy w manifestacji niepodległościowej. Rok 1919 to służba wojskowa w 10 Pułku Piechoty w Łowiczu, następnie w 31 Pułku Piechoty w Łodzi. Jesienią tegoż roku uczestniczy w walkach o Lwów oblegany przez wojska ukraińskie.

W końcu 1920 r. przeniesiony do 48 Pułku Piechoty Strzelców Kresowych jesienią bierze udział w wyzwalaniu Wilna. Walczy również z bolszewikami pod Borysławiem, gdzie stracił 2 palce lewej ręki. Przeniesiony do Stanisławowa służył w batalionie wartowniczym na granicy z Rumunią i Czechosłowacją.

Jesienią 1922 roku zostaje zwolniony ze służby i wraca do domu. Podejmuje pracę w Nowym Mieście jako krawiec. 09. 10.1923 r. uzyskuje dyplom czeladnika w sztuce krawieckiej z Urzędu Starszych Zgromadzenia Krawców Miasta Piotrkowa.

Małżeństwo

W trakcie przejazdu z Wilna do Lwowa wstępuje do Rawy Mazowieckiej, gdzie poznaje mieszkankę tego miasta Michalinę Owczarską. 18 . stycznia 1925 roku zawiera związek małżeński i zamieszkuje w Rawie na ulicy Miłej . Po jakimś czasie wraz z żoną przenosi się do teściów na Krzywe Koło i tam w roku 1927 otwiera zakład krawiecki. 1. 10.1927 r. uzyskuje krawiecki dyplom uznania w Szkole Kroju i Szycia Wojciecha Smarzewskiego w Królowej Hucie. Mocno udziela się w klasztorze o. Pasjonistów.

Wraz z rodziną przeżywa pożar drewnianego domu na Krzywym Kole , ale wspólnie z teściami w ogrodzie budują mieszkalną oficynę . Tam zamieszkał z zoną i dziećmi. Dochował się ich siedmioro. ( trzeba dodać, że dwaj synowie Jana uzyskują po wojnie dyplomy i świadectwa z dziedziny czapnictwa i zakładają własne pracownie w Rawie. Prowadzą je do końca swego żywota).

Na początku lat 30-tych Jan Judziński podejmuje pracę w Wojskowych Zakładach Krawieckich w Żyrardowie , gdzie nauczył się szycia czapek. Wraca do rodziny, do Rawy i otwiera pracownię czapniczą na Krzywym Kole, czyli w miejscu zamieszkania.

II Wojna Światowa – powołanie do służby wojskowej

W pierwszych dniach września 1939 r. zostaje powołany do wojska, służy w żandarmerii wojskowej przy zabezpieczaniu dokumentów w Łodzi. Po wkroczeniu Niemców cofają się na wschód , pod Łuckiem dostają się do niewoli sowieckiej, a pod koniec września zostaje przeniesiony do obozu jenieckiego NKWD w Równem.

Ponieważ dobrze znał język rosyjski otrzymał przepustkę do Białegostoku , a w październiku udaje mu się uciec z niewoli. Wraca do domu.

Getto

W roku 1941 Niemcy organizują na terenie Rawy żydowskie getto. Obejmuje ono rejon ulic: Krzywe Koło, Zamkowa, Łowicka, mosty na Rawce i Rylce oraz dziedziniec zamkowy. Jan Judziński zostaje aresztowany za odmowę przeniesienia się z rodziną do mieszkania zastępczego. Osadzony w magistracie nie ma już wpływu na przeniesienie jego żony i dzieci do mieszkań zastępczych. Oskarżony o pomoc Żydom, torturowany za to, zostaje po jakimś czasie zwolniony.

Po likwidacji rawskiego getta 27.1942 r. wraz z rodziną wraca do zdewastowanego przez Niemców domu. Jednak jeszcze tego samego roku zostaje ponownie oskarżony o udzielanie pomocy Żydom i uwięziony w budynku żandarmerii.

Dzięki zabiegom swej żony Michaliny zostaje uwolniony. W roku 1944 znów pociągnięto go do odpowiedzialności za pomoc Żydom i powstańcom. Jest bity i torturowany , z wyrokiem do rozstrzelania. Także i teraz zapobiegliwa Michalina wraz ze swoją kuzynką przekupują Niemców . Jan z synem Dominikiem uciekają do Nowego Miasta i ukrywają się w domu Niemca Zindlera aż do wyzwolenia.

W styczniu 1945 roku ,gdy Rawa została wyzwolona, Jan z synem wracają do domu.

18. 03.1948 r. uzyskuje dyplom mistrzowski w dziedzinie krawiectwo męskie w Izbie Rzemieślniczej w Łodzi i już do śmierci (23.12. 1974r.) prowadzi zakład czapniczy w miejscu zamieszkania tj. w Rawie Mazowieckiej ul. Krzywe Koło 9.

Zasługi dla Kościoła

Jan Judziński bierze czynny udział w życiu katolickim rawian. Udzielał się w rawskim klasztorze o. Pasjonistów, szył sutanny dla księży w Wysokienicach, w Boguszycach. W dowód wdzięczności za ocalenie w wojnach i z okupacji niemieckiej ufundował chorągiew i ofiarował ją do klasztoru o. Pasjonistów w Rawie Mazowieckiej.

Pisał artykuły do katolickiego miesięcznika ” Rycerz Niepokalanej ” wydawanego w Niepokalanowie. Poruszał tematy dotyczące hodowli roślin , pszczelarstwa, oraz ważniejszych wydarzeń w parafii.

Podsumowanie

Tyle faktów z życia nieprzeciętnego mieszkańca naszego miasta. Trudno tu mówić o bohaterstwie narodowym, męstwie na polu bitwy czy poświęcaniu życia. Ale patriotyzm to nie tylko walka i ofiara z życia. To również doskonalenie rzemiosła, praca dla społeczności, zaangażowana postawa w czasach gdy ojczyzna w potrzebie, pomoc bliźniemu z narażeniem życia, pielęgnowanie tradycji przodków i historii , budowanie lokalnego patriotyzmu i poszanowanie wiary.

Takim wyjątkowym człowiekiem był Jan Judziński i takim pozostał w oczach swej rodziny, przyjaciół, znajomych. Jego pracownia już nie istnieje, ale na stałe wpisała się w rzemieślniczą historię Rawy i gotowością do pracy dla dobra społecznościowego jej założyciela. Do dziś wielu rawian nosi nakrycia głowy zaprojektowane i uszyte w pracowni pana Jana lub jego synów.

Mistrz krawiecki, dobry żołnierz, przykładny obywatel – Jan Judziński.
(w oparciu o relację wnuka Jana p. Zbigniewa Judzińskiego).

Barbara Kalinowska