Kultura muzyczna Rawy. Rubinstein Piano Festival 2024 w Rawie

Życie muzyczne małych miast powiatowych – a do takich zaliczamy Rawę, mimo jej pięknej i długiej karty historycznej – skupia się w zasadzie: wokół muzykowania w szkołach; w działalności ognisk muzycznych, bo szkoły muzycznej w Rawie nie ma; wokół muzyki kościelnej, czyli chóry, organy i organiści; oczywiście folklor; orkiestry dęte czy liczne tzw. zespoły młodzieżowe. Żałujemy, że nie ma w Rawie dużego zespołu pieśni i tańca jak kiedyś „Rawianie”, któremu przygrywała kapela pod tą samą nazwą. Taki zespół najlepiej promowałby w Polsce rawski folklor, rawską ludową kulturę muzyczną, Rawę i ziemię rawską. Na szczęście ludzie bronią się i organizują oddolnie, działa dużo zespołów folklorystycznych, a mnie urzekał wysoki poziom „Dzieciaków z Boguszyc” czy szkolnego zespołu ludowego „Podchlebnicki” ze Starej Wojskiej. Folklor stale gości na scenie w MDK, w Wilkowicach co roku organizowane są „Majówki”, potańcówki w Sierzchowach, zaś w ofercie muzyki poważnej odbywały się i odbywają koncerty gościnne artystów krajowych i zagranicznych.

Takimi wydarzeniami w dziedzinie muzyki poważnej są koncerty – często połączone z wystawami i prelekcjami – przygotowane przez piszącego te słowa w MDK. Są to głównie recitale fortepianowe znakomitych pianistów organizowane w dniu rocznicy śmierci Fryderyka Chopina (zm. 17 X 1849 r. w Paryżu), lub w pobliżu tej daty – czyt. dalej.

W rawskiem nie ma dziś żadnej orkiestry symfonicznej ani kameralnej, była tu rosyjska orkiestra pułkowa w XIX w.; funkcjonują ogniska muzyczne i orkiestry dęte, działają różne zespoły muzyczne czy chóry – wiele przy kościołach, fundacjach, stowarzyszeniach, OSP, lub jako prywatne. Rawa i ziemia rawska nie doczekały się jeszcze artysty wybitnego o światowej renomie, zdobywcy np. filmowego Oscara, Złotych Lwów, Grammy i in. honorów.

Dawniej życie kulturalne, czyli i muzyczne tętniło w dworach ziemiańskich, wielu dziedziców miało dobrej marki fortepiany (był niemal w każdym dworze) czy skrzypce. Drugim miejscem muzykowania, ale i mecenatu kultury był Kościół. Pisałem na tych łamach m.in. o wybitnych organistach; Rawa ma dobre organy piszczałkowe, są: w kościele farnym i u pasjonistów. Kulturę Rawy opisałem w anonsowanej mojej książce, wstrzymywanej z drukiem nie przeze mnie…

W dworach szlacheckich rezydowali często całymi miesiącami „goście z miasta”, byli wśród nich i wielcy twórcy jak np. przyjaciel Chopina kompozytor i organista Karol August Freyer (1801-1883), uczeń prof. Józefa Elsnera w Warszawie – nauczyciela jego i Chopina, a później nauczyciel Stanisława Moniuszki. Freyer rezydował w Cielądzu we dworze Wolffów, a grał i komponował na organach piszczałkowych w tamtejszym kościele – notabene wystawionym w poł. XIX w. w większości za fundusze Wolffów.

Znani wybrani rawscy muzycy

– Witold Ryszkowski (1892-1971), pedagog, pianista i kompozytor, pochodzący z licznej i umuzykalnionej rawskiej rodziny, pracował przed i po II wojnie światowej w warszawskich teatrach, w Rawie uczył muzyki. Zaprzyjaźniony był ze słynnym kompozytorem Franzem Lehárem, w Polsce z Mieczysławem Foggiem czy Jerzym Waldorffem;

– Józef Chodakowski (1850-1914), to kolejny rawianin słynny muzyk: śpiewak operowy (baryton), urodził się w Rawie, ojciec był burmistrzem, byli herbu Dołęga;

– Lucyna Szczepańska (1909-1999), śpiewaczka operowa i rewiowa nazywana przed wojną słowikiem Warszawy, także aktorka. Urodziła się w Warszawie, a jej rodzice pochodzili z Lubani w gm. Sadkowice, byli to Franciszek i Katarzyna z Pietrzaków. Lucyna spędzała w Lubani wiele dziecięcych i młodzieńczych lat. Zachowało się wiele jej przedwojennych nagrań płytowych i filmowych (m.in. arie z operetek Lehára), piosenki wykonywane w duecie z Jadwigą Smosarską. Śpiewała sopranem koloraturowym, miała braci aktorów i muzyków;

– Feliks Marcin Jaśkowski (1860-1944), dziedzic majątku Chociw, absolwent warszawskiego Instytutu Muzycznego, przyjaciel I.J. Paderewskiego. Jaśkowski posiadał skrzypce z warsztatu słynnego włoskiego lutnika z Cremony Giuseppe Guarneriego, tej samej klasy co instrumenty Stradivariego czy Amatiego. Skrzypce te rodzina sprzedała w 1963 r. i obecnie znajdują się w Związku Polskich Artystów Lutników w Warszawie. Na skrzypcach tych Jaśkowski dawał m.in. koncerty w uzdrowisku w Nowym Mieście, w rawskim Syndykacie, okazjonalnie dla swoich gości i pracowników dworskich;

– Marya Leonia Wesołowska (ur. 1886), pianistka, nazywana powszechnie Leną, po mężu Konradowa Kłosowa, czyli żona słynnego architekta, a rodem ze znanej mieszczańsko-ziemiańskiej rawskiej rodziny, m.in. właścicieli młynów na Dolnej. Po ukończeniu pensji w Warszawie w pocz. XX w. pobierała nauki w szkole muzycznej we Wiedniu, istnieje przypuszczenie, że studiowała w konserwatorium wiedeńskim (Uniwersytet Muzyki i Sztuk Scenicznych) i dalej zajmowała się muzyką we Wiedniu;

– obiecująco wygląda początek kariery śpiewaczej Jacka Ornafy (1991), tenora, związanego rodzinnie z Rawą (ojciec pochodzi z Rawy), bywa tu regularnie w odwiedzinach u rodziny; z Rzeczycy pochodzi Jan Aleksander Szopa (1997), kompozytor muzyki organowej, pianista i organista; kompozytorem jest Sławomir Wierzcholski (1958), honorowy obywatel Rawy.

Koncerty w MDK

Koncerty pianistyczne muzyki poważnej w MDK organizujemy od 2009 r. Wystąpili już na nich tak słynni dziś światowi pianiści jak: Yulianna Avdeeva, Marek Drewnowski, Roman Rabinovich, Vesselin Stanev, Kamil Pacholec, Tomasz Ritter, Paweł Wakarecy, Tymoteusz Bies, Denis Zdanow i in. Te jesienne koncerty chopinowskie, mimo że często nie ma kompletu melomanów na sali, to są już oczekiwane w Rawie. Kiedyś burmistrz Eugeniusz Góraj – a ostatnio Ewa Rubinstein – zapytali, dlaczego ja organizuję takie koncerty w Rawie i co Chopin miał wspólnego z Rawą? Otóż jest wiele powodów: moje rodzinne rawskie związki i sentymenty; Żelazowa Wola (miejsce urodzenia Chopina) leżała ongiś w województwie rawskim; w Babsku pochowano śpiewaczkę Konstancję z Gładkowskich Grabowską, koleżankę Fryderyka z konserwatorium i jego młodzieńczą miłość, gdy on wyjechał do Paryża, ona została dziedziczką w Raduczu par. Babsk; chopinowskie powiązania ww. postaci tj. prof. prof. Elsnera i Freyera – ten drugi bywał w Cielądzu i w Rawie; prowadzę fundację im. Artura Rubinsteina – bodaj największego chopinisty świata; znam kolejne wielkie rawskie odniesienie muzyczne do Beethovena poprzez rawskiego lekarza dra M. Rassumowskiego, którego przodek książę Andriej Rassumowski zamawiał dzieła muzyczne (kwartety) u Beethovena! To wszystko powoduje, że te wątki: wiążę, łączę, rozwijam i utrwalam, a koncerty te są uhonorowaniem Chopina, Rubinsteina i muzyki.

Zapraszamy Państwa zatem na kolejny piękny koncert i ciekawą wystawę fotograficzną, 25 X godz. 18. Pianista Tomasz Ritter (1995) to zwycięzca I Międzynarodowego Konkursu Chopinowskiego na Instrumentach Historycznych w Warszawie (2018) oraz Musica Antiqua Competition w Brugii (2024), wygrał też m.in. IX Międzynarodowy Konkursu Młodych Pianistów „Artur Rubinstein in memoriam” w Bydgoszczy w 2011 r. Na zaproszenie Fundacji im. Artura Rubinsteina koncertował w grudniu 2019 r. w Carnegie Hall w Nowym Jorku. Prowadzi masterclass na instrumentach historycznych, od jesieni 2024 pracuje w Akademii Muzycznej w Bydgoszczy prowadząc klasę fortepianu historycznego w Katedrze Fortepianu.

Fortepian historyczny na rawski koncert wypożyczamy z Narodowego Instytut Fryderyka Chopina w Warszawie, to kopia fortepianu Walter & Sohn z 1805 r. Ustawimy go tym razem wokół 50-ciu krzeseł widowni urządzonej na scenie. Wszak Chopin mówił, że najlepiej gra się dla 30 osób, ale liczymy na komplet na widowni…

Wojciech Stanisław Grochowalski

RUBINSTEIN PIANO FESTIVAL w Rawie Mazowieckiej

środa, 23 października

– Otwarcie wystawy w Galerii na piętrze: godz. 17:30, wstęp wolny.

– Recital fortepianowy Tomasza Rittera na instrumencie historycznym: godz. 18:00.

Koncert jest biletowany; liczba miejsc OGRANICZONA; wejściówki w cenie 40 zł dostępne są w kasie MDK.

Rubinstein Piano Festival odbywa się co dwa lata, nieprzerwanie od 2008 roku. Organizuje go Międzynarodowa Fundacja Muzyczna im. Artura Rubinsteina w Łodzi (Fundacja Rubinsteina) oraz Fundacja Kultury i Biznesu. Dyrektorem festiwalu jest pochodzący z terenu powiatu rawskiego – Wojciech Stanisław Grochowalski. To dzięki wieloletniej współpracy rawska publiczność ma okazję uczestniczyć w tym wyjątkowym wydarzeniu – także lokalnie – w Rawie Mazowieckiej.